Opdat een internationaal verdrag voor een staat juridisch bindend wordt, moet het door het staatshoofd of de regering van die staat worden ondertekend en moet het worden geratificeerd.
In een brief deelt het staatshoofd van een EU-lidstaat mee dat die lidstaat een EU-Verdrag heeft geratificeerd. Die brief wordt om historische redenen – de eerste verdragen werden in Rome ondertekend – naar de Italiaanse regering gestuurd.
De neerlegging van de brief of "ratificatie-instrument" is de laatste fase van het ratificatieproces van een verdrag.
Zodra een brief van ratificatie is verstuurd, is er geen weg terug.
EU-verdragen treden volgens een overeengekomen tijdschema in werking zodra alle lidstaten de brieven (instrumenten) van ratificatie hebben neergelegd.
Opmerkingen
Aangezien er nu geen wettelijke bepaling over terugtrekking uit de EU bestaat, kan een land de EU alleen – de facto – verlaten als het daartoe zelf besluit of na een unaniem besluit van alle lidstaten.
De toekomst
Volgens de Europese grondwet moet goedgekeurd worden door alle lidstaten. Als na 2 jaar een aantal lidstaten nog steeds geen goedkeuring hebben gegeven, moet de Europese Raad een uitspraak doen. De Conventie stelt een bepaling voor waardoor de lidstaten de EU kunnen verlaten als ze daartoe zelf besluiten – zie artikel I-59. De lidstaat zal op de hoogte gebracht worden van de beslissing en de Raad een terugtrekkingsovereenkomst voorstellen. Als er geen overeenkomst wordt bereikt, zal het lidmaatschap na 2 jaar na de op de hoogte stelling aflopen. Ondertussen blijft de toekomstige grondwet van kracht. Dit betekent dat als een lidstaat de wens uitspreekt om de EU te verlaten, de EU-wetgeving de overhand heeft over alle voedselvoorraden voor een periode van 2 jaar.
Zie ook Ratificatie.